Mogen zijn wie je bent

Roze Salon Haarlem

Annelies den Dulk

Ter gelegenheid van de 25e Pride in Amsterdam van 31 juli tot 8 augustus jl., schreef Annelies den Dulk een column op het intranet van ouderenzorgorganisatie Kennemerhart.

Annelies den Dulk
Annelies den Dulk

Annelies is sinds 1 februari als humanistisch geestelijk verzorger werkzaam bij Kennemerhart, zorgcentrum De Rijp en komt ook bij de mensen thuis (geestelijke verzorging thuis). Daarvoor heeft zij 15 jaar in twee grote verpleeghuizen in Amsterdam gewerkt. Het verhaal in de column speelt zich in Amsterdam.

“Voor het welzijn van mensen is het van belang dat zij worden gekend en erkend in wie zij zijn. Dat weten wij allemaal en daarom vragen wij bewoners/cliënten vaak naar belangrijke levensgebeurtenissen: of ze getrouwd zijn geweest, kinderen hebben, waar ze woonden, wat voor beroep ze hadden, etc. Het lijken heel vanzelfsprekende vragen maar voor ‘roze’ ouderen (zoals ik voor het gemak de LHBTIQ-ouderen hier noem) kan dat anders voelen. Hoe verschillend onderling ook, voor bijna niemand zal het vanzelfsprekend zijn om te vertellen dat zij als vrouw bijvoorbeeld een liefdesrelatie met een vrouw hebben gehad of dat ze transman zijn. In de tijd dat de ouderen van nu opgroeiden was homoseksualiteit nog deels verboden, taboe, zondig, ziek, en vul maar in. Voor roze ouderen is het vaak een tweede natuur dat zij een deel van zichzelf achterhouden. 

Het is bekend dat als mensen zich niet gekend voelen in wie zij zijn, dit gevolgen heeft voor hun gezondheid. Miskenning kan een directe impact hebben op het zelfbeeld, op de identiteit van mensen. Mensen gaan de minderwaardige ideeën over zichzelf internaliseren. Miskenning van de identiteit heeft ook gevolgen voor hoe iemand de goedgezindheid van de ander beleeft. Is de ander wel te vertrouwen, wat kan ik wel of niet zeggen en verwachten? Vanwege deze gevolgen noemt de filosoof Charles Taylor miskenning dan ook een vorm van onderdrukking. (TGV 102, juni 2021, pag. 34)

Als de Pride er weer aankomt en ik aandacht vraag voor roze ouderen, zeggen collega’s wel eens tegen mij: dat speelt hier toch niet? Hier kan iedereen zichzelf zijn. Waarom zouden wij apart aandacht geven aan roze ouderen? Ik vertel toch ook niet dat ik hetero ben? Of: er wonen hier helemaal geen homoseksuele ouderen, waar hebben we het eigenlijk over? En ja, wat zeg je dan? Ook ik kom ze weinig tegen, Waar zijn de roze ouderen? Die vraag bleef hangen, tot mijn ontmoeting met mevrouw Ria. 

Ik ken Ria nog niet zo lang als ik haar vertel dat ik een aantal weken op reis ga. Zij vraagt of ik alleen ga en ik vertel dat ik met mijn vrouw ga reizen. Zij valt bijna letterlijk van de bank, zo verbaasd en verheugd is zij dat ik lesbisch blijk te zijn. Ria vertelt nu over de relatie met haar vriendin die is overleden. Ik kan mijzelf wel voor mijn kop slaan want nu valt mij ineens de foto op van een vrouw. Een foto die een beetje achteraf staat, dat wel. Ria wil aan niemand in huis vertellen over haar leven met haar vriendin, over haar lesbische kant. Zij is doodsbang dat andere bewoners haar hiervoor zullen verstoten. En zo zit zij elke avond met drie andere vrouwen aan één tafel te eten, alle drie ook weduwe, en zij luistert naar hun verhalen, over hun mannen en hun kinderen, maar vertelt zelf niets. Er volgen vele gesprekken met Ria en als de Pride nadert nodig ik haar uit voor een roze liedjesoptreden. Ik vertel haar dat ik haar niets zal vragen, dat ze ergens in een hoekje mag luisteren dat zij zichzelf niet kenbaar hoeft te maken. Maar zij weigert. Haar gevoel dat zij niet mag zijn wie zij is, zit te diep.

Voor Ria was het een zegen dat zij mij in vertrouwen kon nemen, dat ik haar erkenning gaf van haar leven. Maar ik vrees dat er nog vele Ria’sen Robert’s zijn die zich nog steeds niet kenbaar maken. Wij kunnen allemaal ons best doen om elke bewoner, met welke identiteit dan ook, uit te nodigen zijn/haar verhaal te doen en te vertellen dat hij of zij er mag zijn. 

Tot slot citeer ik Anna Terruwe met haar beroemd geworden inspirerende en troostende woorden: “Jij mag zijn zoals je bent, om te worden die je bent, maar nog niet kunt zijn. En je mag het worden op jouw wijze en op jouw uur.”

Een hele mooie en vrolijke Pride!”

Kennemerhart
Bron & ©afbeelding: Kennemerhart

Plaats een reactie